Tips bij angsten - algemeen

Ga een liedje fluiten

Het klinkt misschien een beetje vreemd maar een liedje fluiten helpt je om in een andere gemoedstoestand te komen. Het leidt af door je focus te verleggen. Kies een leuk liedje om op te fluiten, ook als je niet kan fluiten...

Geef je angst de ruimte

Ga met je aandacht naar de angst;

– hoe voelt de angst,
– waar in je lichaam voel je die angst,
– welke gedachten spelen een rol.

In plaats van het te onderdrukken laat je het er zijn. Neem het waar en heb er geen oordeel over. Door het ruimte te geven krijgt het de kans om gehoord en gevoeld te worden. Daardoor zal de angst juist kleiner worden.

Je mag angstig zijn

Soms is het nu eenmaal zo dat je ergens angstig voor bent. Bijvoorbeeld autorijden. Als je niet van snelwegen houdt of verre afstanden, dan mag je gerust iemand vragen met wie je kan meerijden.

 

Door het juist bespreekbaar te maken zal een ander er begrip voor hebben, en je willen helpen.

Praat over je angsten
Je hoeft je er niet voor te schamen.

 

Praten over je angsten met familie vrienden en bekenden lucht vaak op. Het helpt je stress te verminderen. Delen is helen.

Delen kan ertoe bijdragen meer inzicht te krijgen in je persoonlijke situatie.

Waardoor kan angst blijven voortduren:

Vaak houden partners en kinderen de angst mede in stand. Dit doen ze onbewust omdat ze medelijden met je hebben.

 

Een partner en kinderen gaan alles voor je doen wat je zelf niet meer kunt. Hierdoor blijft de angst bestaan.

 

Maak partner en kinderen mede verantwoordelijk voor het niet langer in stand houden van jouw angst. Vraag aan ze of ze je niet langer willen helpen met hetgeen wat je zelf niet meer durft.

Onder begeleiding naar het gevoel van angst of paniek toegaan omdat juist er bij weggaan het groter maakt.

Boekentip: Je gevoel de baas

Angst is een van onze basisemoties en komt veel voor. Het zal je maar gebeuren. Je angstig voelen of een stress-, angst- of paniekaanval krijgen. Vaak komt angst voort uit negatieve gedachten.

 

Door het praktisch geschreven werkboek van Greenberger en Padesky (ISBN 9026515642) leer je niet alleen je angst te begrijpen maar in het boek staan ook waardevolle oefeningen hoe je hier mee om kunt gaan.

 

Wordt de angst je letterlijk de baas? Schroom dan niet om hulp te zoeken; het kan je zeker helpen!

Autogene training is een vorm van ontspanning die vooral geschikt is bij angst, stress, gespannenheid, psychosomatische klachten en slapeloosheid.

Het woord Autogeen betekent zelfsturend en het is een oefenprogramma (training), waarmee u zichzelf aanleert om lichamelijk en emotioneel te ontspannen.

Kies in het begin een rustige plaats, waar u in het halfdonker kunt liggen en waar u een halfuur met rust wordt gelaten. Voor het slapen is wel handig, omdat u dan ook geen knellende kleding aanheeft en het doet gelijk iets aan slapeloosheid.


De techniek
Begin met een zin te herhalen, zoals "ik voel me rustig", of "ik ben kalm". Herhaal dat in gedachten en concentreer op de woorden en het gevoel van rust in uw lichaam en uw geest. Laat het over u heen komen.

Heel belangrijk is een passieve houding, kijk wat er gebeurt. Speur naar plekken in uw lichaam waar spanning is en herhaal de zin die u gekozen heeft. Adem regelmatig, niet diep of haastig. Als het goed lukt kunt u na een paar dagen de training uitbreiden.

Wek een gevoel van zwaarte in uw hand op
Bent u rechtshandig dan concentreert u zich op uw rechterhand (linkshandige de linkerhand). Zeg in gedachten: "Mijn hand wordt steeds zwaarder en zwaarder". Herhaal die suggestie en ervaar wat er met uw hand gebeurt. Uw hand wordt steeds zwaarder en er komt een gevoel van ontspanning.

Wek een gevoel van warmte in uw hand op
Net als bij de vorige oefening, maar gebruik nu de zin: "Mijn hand wordt steeds warmer". Het lichaam zal reageren met een grotere bloedcirculatie in uw armen en handen.

Weer een stapje verder. Laat de zwaarte en warmte door het hele lichaam toe.
Door u eerst op uw hand te concentreren en daarna de warmte en zwaarte door uw hele lichaam voelen. Bedenk zinnen die over andere delen van uw lichaam gaan en herhaal die. Gun uzelf de tijd.

Nu is uw buik aan de beurt
Gebruik de zin: "Mijn buik voelt lekker warm". En laat de warmte tot diep in uw buik toe. Is er spanning, doe er dan niets tegen, behalve het ervaren van de warmte.

Koel voorhoofd
Voor een ontspannen gevoel in uw voorhoofd, zeg dan in gedachten de zin: "Mijn voorhoofd is koel". Dat kan ontspanning geven van gezicht en voorhoofd. Die mond vaak uit in kalmte en rust.

Einde van de oefening
Spring niet meteen op. Maar beweeg eerst even uw armen en benen, haal een paar keer diep adem en doe dan uw ogen open. Des te vaker u geoefend heeft des te langer blijft de ontspanning.
Als u AT onder de knie heeft kunt u met kleine stapjes uw angsten tegemoet treden.

Zoek steun bij mensen die je vertrouwt. Leg aan hen uit waar je last van hebt. De meeste mensen hebben hier begrip voor.

Je kunt ze ook meer over angsten laten lezen op deze website.

In dit boek legt de auteur in deel 1 uit waar piekergedachten vandaan komen. In deel 2 maak je kennis met de kracht van Logosynthese, een therapeutische methode waarbij gebruik gemaakt wordt van de kracht het Woord. Het zeggen van 3 zorgvuldig ontworpen zinnen helpen je om vastzittende energie weet in beweging te krijgen en onderscheid te maken tussen energie die wel of niet bij jou hoort. Op deze manier raakt je rugzak niet alleen leger, maar wordt je weer meer jeZelf en kom je dichter bij je Essentie. Aanrader.

Doe ze het liefst drie keer per dag, ’s morgens, ’s middags en ’s avonds gedurende 60 seconden.
Adem en kijk: maak je ogenbollen zacht door de spiertjes van je ogen te ontspannen en kijk even naar iets dat ver weg is, bijvoorbeeld uit het raam of zo. Doe dit 30 seconden. Gebruik dan de Box-ademhaling: adem in gedurende 4 seconden, hou vast 4 seconden, adem uit gedurende 4 seconden en hou weer vast 4 seconden. Herhaal. Dit helpt om je brein te vertellen dat je veilig bent. Het maakt dat je minder onnodig reactief bent en stabiliseert je totale ‘systeem’.

Angst kan je adem benemen. Om meer ruimte in je lichaam te maken kun je de volgende oefening doen:
Pak dan een grote (bad)handdoek, rol 't op dusdanig dat je je handen om de handdoek heen kunt vormen.
Ga zitten op een stoel, zet je voeten op de grond en ga wat voor op de stoel zitten. Leg de handdoek op je knieën en maak wring beweging met je handen door de handdoek uit te wringen.
Ontspan je kaken, zet je af vanaf de grond en laat geluid meekomen als je dat wilt. Blijf wringen- waarbij je je handen kunt verplaatsen zodat de handdoek steeds meer gewrongen raakt. Voel wat het met je doet. Misschien komt er energie vrij. Blijf het herhalen als het prettig voor je is totdat je voelt dat het genoeg is.

Voor mensen (met autisme) zijn veranderingen en overgangen vaak extra uitdagend, omdat voorspelbaarheid en structuur juist veiligheid geven. Angst en verwarring kunnen daardoor sneller oplopen.
Bereid onverwachte situaties toch voor.

Het klinkt tegenstrijdig, maar je kunt “onverwacht” oefenen. Bijvoorbeeld: bedenk een paar scenario’s (“stel dat een afspraak uitvalt, dan kan ik …”) zodat de schok kleiner is als het gebeurt.

Gebruik duidelijke communicatie.

Als anderen bij de verandering betrokken zijn: vraag om concreet en helder te spreken, niet in vage termen als “het komt wel goed” maar met uitleg: wat, wanneer, hoe.

Voor mensen (met autisme) zijn veranderingen en overgangen vaak extra uitdagend, omdat voorspelbaarheid en structuur juist veiligheid geven. Angst en verwarring kunnen daardoor sneller oplopen.
Geef jezelf ruimere verwerkingstijd.

Veranderingen hebben vaak een langere inwerktijd nodig. Erken dat dat normaal is. Plan bijvoorbeeld geen andere grote activiteiten in de weken na een verandering.

Voor mensen (met autisme) zijn veranderingen en overgangen vaak extra uitdagend, omdat voorspelbaarheid en structuur juist veiligheid geven. Angst en verwarring kunnen daardoor sneller oplopen.
Creëer “veilige zones”

Zorg dat er een plek is die voorspelbaar blijft, ook al verandert de omgeving. Een hoekje in huis met vertrouwde spullen of een tas met vaste items (noise cancelling koptelefoon, boek, favoriete snack) kan helpen bij stress.

Voor mensen (met autisme) zijn veranderingen en overgangen vaak extra uitdagend, omdat voorspelbaarheid en structuur juist veiligheid geven. Angst en verwarring kunnen daardoor sneller oplopen.
Bouw nieuwe routines zo snel mogelijk op

Nieuwe leefomstandigheden voelen vaak chaotisch. Door meteen kleine dagelijkse gewoontes in te voeren (bijv. vaste tijden voor eten, ontspanning, werk) ontstaat sneller een gevoel van houvast.

Voor mensen (met autisme) zijn veranderingen en overgangen vaak extra uitdagend, omdat voorspelbaarheid en structuur juist veiligheid geven. Angst en verwarring kunnen daardoor sneller oplopen.
Creëer overgangsrituelen

Bij het afsluiten van iets (bv. een baan, een huis, een dag) kan een vast ritueeltje helpen, zoals een kop thee drinken of een kort dagboekmoment.

Dat markeert symbolisch de overgang en maakt hem tastbaarder en minder “vaag”.

Voor mensen (met autisme) zijn veranderingen en overgangen vaak extra uitdagend, omdat voorspelbaarheid en structuur juist veiligheid geven. Angst en verwarring kunnen daardoor sneller oplopen.
Maak verandering dus enigszins zichtbaar en voorspelbaar:

Gebruik een kalender, planning of visueel schema om duidelijk te maken wat er gaat veranderen en wanneer.

Als iets groots verandert, splits het in duidelijke, kleine stappen. Bijvoorbeeld niet alleen “verhuizen”, maar “dozen inpakken → adres doorgeven → nieuwe kamer inrichten”.

Ken je dat? Je lost een zorg op, en hop – daar dient de volgende zich alweer aan. Alsof je hoofd continu een takenlijst van zorgen afwerkt.

Dat is geen toeval. Ons brein is gemaakt om te piekeren – en wel hierom:

🔎 Probleemzoeker: Ons brein wil constant risico’s inschatten. Veiligheid eerst.

🔎 Schijncontrole: Denken = doen, denkt het brein. Maar piekeren is vaak stilstand.

🔎 Negatieve bias: Slecht nieuws krijgt automatisch voorrang.

🔎 Gewoonte: Piekeren wordt snel een mentale reflex.

🔎 Emoties vermijden: Het hoofd probeert op te lossen wat het hart voelt.
Herkenbaar?

Dan is dit een goed moment om bewust even uit die piekermodus te stappen.
Probeer eens:

✅ Wandelen zonder telefoon
✅ Opschrijven waar je dankbaar voor bent (je kunt nu eenmaal niet dankbaar en angstig tegelijk zijn)
✅ Je piekergedachten parkeren tot ‘maandag 10:00’
✅ Iets creatiefs doen – puur voor het plezier
✅ Doe mijn meditatie: stoppen met piekeren. Deze kun je op Spotify vinden onder 21 praktische meditaties

Je hoeft niet alles op te lossen. Soms is even niks het beste wat je kunt doen.

Soms moeten wij een moeilijke situatie accepteren, ook al vinden we niet leuk wat er gebeurd.

Vind vandaag een gelegenheid om radicale acceptatie te gebruiken. Denk na over een reeks gebeurtenissen die heeft geleid tot deze situatie. Vraag jezelf- zonder te oordelen-wat een gezonde reactie kan zijn op deze uitdagende situatie.

Iedereen verdient een pauze in de hectiek van het leven.

Neem vandaag een time-out om te ontspannen, ook al heb je maar even.

Maak een wandeling, ga naar een speciale plek, maak tijd vrij om aan je gezondheid te werken, of, indien nodig, focus op je eigen behoeften in plaats van op die van anderen.

Muziek is goed voor ons brein. Rustige muziek zorgt voor een lagere productie van stresshormonen en maakt endorfinen vrij in de hersenen, morfineachtige stoffen die pijn verlichten en de stemming verbeteren.

Van het Air van J.S. Bach is aangetoond dat het de hartslag vertraagt, de bloeddruk doet dalen, de ademhaling rustiger maakt en spierspanning vermindert. Niet alleen klassieke muziek is rustgevend. Muziek met een ritme dat gelijk is aan onze hartslag wanneer we ontspannen werkt het best.

Ook deze muziekstukken hebben een kalmerend effect:

Händel – Watermuziek
Chopin – Nocturnes
Schubert – Symfonie nr. 8 in B-mineur
Pachelbel – Canon in D
Albinoni – Adagio in G
Mozart – Pianoconcert nr. 21
Beethoven – Pastorale
Elgar – Salut d’amour

Een verkeerde ademhaling speelt een belangrijke rol bij angst, paniekaanvallen, spierspanningen, hoofdpijn, vermoeidheid en depressie.

Een krampachtige, snelle, oppervlakkige en onregelmatige ademhaling (borstademhaling) kan een gevolg zijn van stress, maar verkeerd ademhalen verergert de stressklachten ook. Wat te doen tegen stress als gevolg van een verkeerde ademhaling?

De zogenoemde buikademhaling is rustig, regelmatig en onbelemmerd. Kijk maar eens hoe een pasgeboren baby of een kat ademt.

De buikademhaling oefenen:

Ga plat op je rug op de grond liggen op een deken, met je benen gestrekt en iets uit elkaar. Laat je tenen licht naar buiten wijzen. Leg je armen langs je lichaam met de handpalmen omhoog.
Sluit je ogen en richt je aandacht op je adem. Adem door je neus. Leg een hand op de plek die het meest omhoog komt en daalt bij elke in- en uitademing. Is dat je borst, probeer de adem dan zachtjes iets richting de buik te dirigeren.
Leg beide handen op je buik en laat je adem volgen. Voel hoe je buik met elke inademing omhoog komt en bij elke uitademing weer terugzakt.

Lastig? Concentreer dan eerst op de uitademing. Adem in, houd een paar seconden vast en adem zo lang en volledig mogelijk uit. De volgende ademhaling zal vanzelf meer je buik instromen.

Aandacht voor je middenrif (versoepelen)

Wanneer je middenrif soepeler wordt, adem je makkelijker naar je buik. Waardoor je beter kunt ontspannen.

Ga op je rug liggen en zet je benen gebogen neer voeten op de grond en leg je armen zijwaarts op schouderhoogte Laat beide knieën naar links zakken en je hoofd evt. naar rechts. De rechterschouder blijft op de grond liggen. Voel je rekking in de rechterflank?

Ga met je aandacht naar je rechterzij en ervaar de ruimte die daar ontstaat, je kunt de adem er naar toe laten stromen. Als je spanning voelt in je zij, probeer dan op iedere uitademing een klein beetje los te laten. Je kunt eventueel een kussentje gebruiken om je benen te ondersteunen.

Blijf een paar minuutjes in de draaiing liggen en ga dan weer naar de uitgangspositie. Voel je verschil tussen links en rechts, in volume of beweging?

Dan herhaal je de oefening voor je linkerflank door je knieën naar rechts te laten zakken.

Rustig ademen en je verbinden met je hart
Ga met je aandacht naar je hartstreek en roep een gevoel van dankbaarheid op of een ander prettig gevoel. Denk daaraan en adem dan rustig 5 tellen in en 5 tellen uit.
Het tempo van het tellen kun je zelf bepalen. Dat is belangrijk, dus doe het op zo'n manier dat het goed voelt jou! Fijn als je dit een paar minuten kunt. En minder is natuurlijk ook al fijn. Het zetten van een wekkertje of timer is behulpzaam om je aandacht op de oefening te kunnen richten.
Succes en plezier!

'Wat er niet aankomt, hoeft er ook niet af', dat is een zin uit een oude kaas reclame en ze hebben het over je gewicht. Het is een hele mooie uitdrukking.
Ik moest er aan denken toen een tijdje geleden een cliënt vroeg
hoe je een angst het snelst kwijt raakte.
En mijn antwoord was: je moet het niet oproepen!
Want meestal ontstaan de angsten die wij hebben na een traumatische gebeurtenis doordat we te veel ons focussen op dingen die fout kunnen gaan. Daar blijven we in hangen en zo ontstaat op een gegeven moment een angststoornis.
Dus door je focus te verleggen naar leuke dingen, zullen die angsten langzaam vervagen en verdwijnen. Het geheim is doorzetten! Net zo lang bewust je focus verleggen tot het niet meer hoeft.
Succes!

Hier heb ik een korte maar krachtige algemene tip tegen angst vanuit de visie van Gestalttherapie:

Blijf in het hier-en-nu.

Angst leeft vaak in de toekomst. Richt je aandacht op wat je nu voelt, ziet en ervaart — daar begint regie en rust.

Angst activeert het sympathische zenuwstelsel (vecht- of vluchtreactie), wat vaak resulteert in gehaaste, schokkerige of gespannen bewegingen. Door je bewegingen bewust te vertragen, geef je je lichaam het signaal dat er géén directe dreiging is. Dit helpt je zenuwstelsel te kalmeren van binnenuit, zonder dat je “hard” hoeft te werken.

Voorbeeld:

Pak een glas water heel langzaam op. Voel het gewicht, de temperatuur, je handspieren.
Beweeg in slow-motion, alsof je door water beweegt.
Laat je ademhaling meegaan in dat langzame ritme.

Somatische oefeningen kunnen zeer effectief zijn bij het verminderen van angstklachten. Ze helpen je om uit je hoofd te komen en weer contact te maken met je lichaam, wat het zenuwstelsel kalmeert. Een aantal voorbeelden zijn grondingsoefeningen, somatische ademhaling, oriëntatie op de ruimte.

Als je last hebt van angst of negatieve gedachten is vaak je innerlijke beweging om je terug te trekken op je eigen ‘eilandje’ waardoor je vast blijft zitten in je angst en negatieve gedachten. Het tegenovergestelde van terugtrekken is uitreiken. Blijf niet in je angst en negatieve gedachten hangen, maar kom in beweging door iets te gaan doen en zo je aandacht te verleggen. Of bel iemand op en praat over je angst en de gedachten die je bezighouden.

Angst zet zich vast in ons lichaam. We houden onze in, gevoelv an afgeslotenheid kan ontstaan en we ons stil houden.

Ik bied je een oefening waarbij je wat meer 'tot leven' komt.
Waarbij je onderliggende boosheid, frustratie of woede 'levendig' maken. Woede, boosheid of frustratie houden we makkelijk vast, we slikken het in of houden het terug waardoor er spanning in het lichaam ontstaat.
Andere manier is dat we boosheid 'out acten', we gaan los op een manier waarbij we het contact met onszelf kwijt raken.

Mijn suggestie is er een waarbij je woede/boosheid kunt ontladen zonder het contact met jezelf kwijt te raken:

Pak een grote handdoek en rol de handdoek dusdanig op dat je je de handdoek als een rol tussen je handen kan wringen. Dat betekent dat je de rol niet te dik en niet te dun maakt maar dusdanig dat je handen er om heen kunnen en de handdoek kan vastpakken.

Je gaat op de punt van een stoel zitten met je voeten op de grond en je voeten ter hoogte van je knieën. Hiermee heb je grip op de grond.

Je neemt de gerolde handdoek op je knieën en pakt het met beiden handen vast.

Neem een paar ademhalingen, iets dieper dan je gewend bent.
Zorg daarbij voor een iets langere uitadem.

Vervolgens ga je de handdoek wringen, waarbij je blijft doorademen. Laat geluid meekomen vanuit een zachte keel. Gebruik al je kracht in het wringen van de handdoek terwijl je doorademt.

Houd even rust, voel na. Ont-wring de handdoek.
en doe de oefening opnieuw zo vaak als prettig voor je is.
Neem vooral ook tijd om na te voelen.

Angst- en paniekgevoelens voelen heel naar en soms zelfs bedreigend, daarom willen we ervan weg en zoeken we afleiding. En het liefst willen we deze gevoelens zelfs tegen gaan.
Dit zijn heel logische reacties alleen zorgen deze reacties er juist voor dat de gevoelens van angst en paniek juist erger worden.
Dit komt omdat je tegen de golf (het nare gevoel) in gaat. Door te leren om met de golf (het nare gevoel) mee te surfen ga je merken dat het nare gevoel steeds minder intens voelt en bouw je het vertrouwen op dat je het aan kan.

Ik help je graag om weer met de golven mee te leren surfen waardoor je weer het vertrouwen in jezelf terugkrijgt.

Maar een gedachten probleem. Het zijn namelijk jouw gedachten die je angst oproepen. Het zijn dan weer niet zozeer jouw gedachten die voor het probleem zorgen maar dat jij je gedachten gelooft dat ze waar zijn. Je mag er vanuit gaan dat alles wat je denkt onzin is en pertinent niet waar. Het begint er meer jouw gedachten te observeren. Wat kan helpen is je gedachten een keer opschrijven en er dan op een afstand naar kijken.

Ik heb 3 fysieke oefeningen om angst los te laten voor je verzameld:
Schud je stress eruit (5 min)
Ga recht staan met je voeten iets uit elkaar en schud je lichaam op een ritme wat jij fijn vind. Voelen wat je fijn vind en je laat het overgaan door heel je lichaam. Laat je lichaam bewegen zonder na te denken en let op je ademhaling. Deze oefening zorgt ook voor een kalmering van je zenuwstelsel.
Grondende loopoefening (3-10 minuten)
Loop bewust en langzaam door de kamer of buiten en voel elke keer je voet de grond raken. Een zeg in je hoofd: ik mag loslaten.
Deze oefening haalt je uit je hoofd en brengt je in het NU.
Druk ontladende houding.
De Child's pose/ yoga houding . Ga op je knieën zitten, buig voorover met je armen gestrekt voor je. Adem diep in je buik. Visualiseer dat je met iedere uitademing de spanning de grond in laat zakken.
Probeer het eens uit en het zal je zeker rust geven.

Probeer wanneer een gevoel je overweldigt, of misschien zelfs helemaal over neemt, om bewust contact te maken met de omgeving.
Bijvoorbeeld door met blote voeten in het gras te wandelen of met blote voeten door de branding van de zee te lopen. De natuurlijke omgeving helpt je je zelfregulering in te zetten.

Probeer wanneer een gevoel je overweldigt, of misschien zelfs helemaal over neemt, om bewust contact te maken met de omgeving.
Bijvoorbeeld door in de tuin te wroeten met je blote handen in de aarde. De natuurlijke omgeving helpt je je zelfregulering in te zetten.

Voel je boosheid of frustratie? Dit kan onder je angst aanwezig zijn.

Pak een grote handdoek en rol deze op.
Neem de rol in beiden handen en wring de rol van de handdoek.
Wring door en voel je kracht. Voel je emotie en breng alles naar buiten via die rol. zorg voor goed door te ademen, maak geluid als dat prettig is, zet je kaken niet vast.

Dat wil zeggen...richt je aandacht op wat je opmerkt in lichamelijke sensaties en of welke gedachten je hebt. En zoek geen oorzaak of oplossing. Merk slechts op en richt vervolgens je aandacht op iets anders. Een boek, muziek of natuur.

Wanneer bij angst je FFF (Freeze Fight Flight-) respons in werking treedt kun je bewust uitademen.

Maak je uitademing iets langer dan je inademing (bijv. 4 tellen in, 6 uit). Dit signaleert aan je lichaam dat het veilig is om te kalmeren. Je hoeft niet diep te ademen, alleen maar langzaam en met aandacht.

Wanneer bij angst je FFF (Freeze Fight Flight-) respons in werking treedt, kun je je lichaam zacht, ritmisch en bewust activeren (tegen Freeze of Flight). Beweeg langzaam en ritmisch – wieg jezelf zachtjes heen en weer, loop langzaam rond of tik met je voeten op de grond. Het helpt je zenuwstelsel om te voelen dat er geen direct gevaar is en herstelt de connectie met het hier en nu.

Boosheid laat zich vaak niet direct als boosheid zien. Maar is vaak verpakt en voelbaar in de onderstroom.

Boosheid kan zich bijv manifesteren als een andere emotie bijvoorbeeld als verdriet of als angst of als schuld of schaamte. Je herkent dan niet direct dat er sprake is van boosheid.

Ook kan boosheid zich laten zien in gedrag waarbij je boosheid niet direct herkent zoals cynisme, uitstelgedrag, of heel erg behulpzaam zijn.

Boosheid kan zich ook uiten in lichamelijke klachten als darmklachten, of onnodige aanspanning van spieren, spanningshoofdpijn of gevoel van uitputting.

Veel volwassenen ervaren dat ze verslaafd zijn aan het gebruik van hun telefoon of het internet. De telefoon grijpen is een gewoonte geworden bij stress of verveling maar het heeft een slechte invloed op je mentale gezondheid. Wil je detoxen? Wees dan niet verbaasd wanneer je te maken krijgt met het nodige ongemak vanwege de deprivatie van je gebruikelijk dopamine shot via je device. Tip: beoefen mindfulness door middel van podcasts, een cursus of in een yogales. Zo zul je groeien in het tolereren van het ongemak, dat overigens na afkick wegblijft.

Angst voor de tandarts komt veel voor, maar het is gelukkig ook goed behandelbaar. Is je angst zo groot dat je de tandarts zelfs vermijdt, zoek dan hulp, Therapie zorgt ervoor dat je minder angstig wordt en meer vertrouwen krijgt de behandeling van je tandarts.

Cognitieve gedragstherapie (CGT) wordt het meest gebruikt. Hierin leer je je angstgedachten herkennen en vervangen door meer realistische en positieve overtuigingen. Je ziet bijvoorbeeld een tandartsbezoek niet meer als gevaarlijk, maar juist als noodzakelijk voor je gezondheid.

Exposuretherapie is een aanvullende techniek waarbij je geleidelijk wordt blootgesteld aan zaken als de wachtkamer of het geluid van een boor. Dit gebeurt allemaal in een veilige setting om te kunnen wennen en de angst te verminderen.

In mijn praktijk gebruik ik CGT en exposuretherapie in combinatie met hypnotherapie. Mijn clienten leren ook ontspanningstechnieken, zoals ademhalingsoefeningen en mindfulness, lichamelijk niet gestresst maar juist rustig te blijven.

In de gestalttherapie benaderen we angst niet als iets wat we moeten overwinnen, maar als een gevoel dat we moeten toelaten.
Net zoals bij andere emoties, erkennen we het gevoel en laten we het zijn. Het proces richt zich op het bewust worden van je lichaam en het onderzoeken van waar deze gevoelens vandaan komen en wat erachter schuilt.

In plaats van tegen de angst of andere gevoelens te vechten, leer je ermee samen te werken. Door deze benadering kom je in contact met je innerlijke processen en creëer je ruimte voor verandering en groei.

Als gestalttherapeut in mijn therapiepraktijk voor bewustwording kan ik je begeleiden in dit proces en je helpen om met meer bewustzijn en begrip van je gevoelens verder te komen.

Wanneer je angst voelt opkomen, probeer dan langzaam in te ademen voor 4 seconden, vast te houden voor 4 seconden, en langzaam uit te ademen voor 6 seconden. Deze oefening helpt je zenuwstelsel kalmeren en je gedachten te centreren.

Zet een bloemetje of een plant je (werk) omgeving. Ruik de geur, zie de kleuren en merk op wat het met je lichaam doet.

Maak fysiek contact met de omgeving, loop bij voorbeeld op blote voeten door het gras of maak contact met de vloerbedekking van de woonkamer.
Richt je aandacht op het contact.

Mensen die opgroeien in een veilige omgeving kunnen intense emoties vaak goed verwerken en snel terugkeren naar rust. Maar voor degenen die getraumatiseerd zijn of onveilig gehecht, is het moeilijker om vertrouwen en verbondenheid te ervaren. Dit kan leiden tot vastlopen in stressreacties of het afsluiten van emoties. De polyvagaaltheorie biedt inzicht in hoe het autonome zenuwstelsel reageert op deze situaties en helpt te begrijpen waarom getraumatiseerde mensen overlevingsmechanismen ontwikkelen die hen belemmeren in hun dagelijks functioneren. Wil je zelf meer leren je hoe je ingesleten beschermingsreacties beter te herkennen zodat je ze los kunt laten? (Opdat je meer momenten van veiligheid kan gaan ervaren.) Dan raad ik je dit boek aan: De polyvagaaltheorie in therapie: “Basisboek, Het ritme van regulatie” (Deb Dana)
Indien de oefeningen nog te lastig zijn om zelf op te starten, wat goed te begrijpen is, dan raad ik je aan om op zoek te gaan naar een gedegen therapeut zodat je de juiste ondersteuning hierbij krijgt.

Verleg de focus naar die delen van je lichaam die contact maken met de omgeving. het kan helpen om je schoenen en sokken uit te trekken en op blote voeten door het gras te wandelen, of door het zand. Eventueel door het water.

Maak fysiek contact met de omgeving. Verleg de focus naar die delen van je lichaam die contact maken met de stoel, de bank of het bed waar je op zit of ligt.

TRE is een techniek om zelf stress en diepe chronische spanning, die in het lichaam als gevolg van trauma is opgeslagen, los te laten. Het lichaam herstelt zichzelf naar een innerlijk gevoel van rust en kalmte. Op de site van tre-nederland vind je meer informatie, maar ook diverse workshops om deze techniek te leren waarna je het zelf kunt toepassen.
Naast het toepassen van deze techniek is het raadzaam om met een therapeut aan herstel van trauma te werken.

Excuses of uitvluchten geven je een reden om dingen die je moeilijk of eng lijken niet te hoeven doen. Als je deze argumenten blijft gebruiken, leef je niet vanuit je hart en laat je kansen onbenut. Het helpt als je bewust wordt van de excuses waardoor je verandering tegenhoudt en in de angst blijft.

Voorbeeldexcuses:

Ik weet niet hoe dat moet. Dat kan ik toch niet. Ik heb er geen geld voor. Dat kost te veel tijd. Dat is niet voor mij weggelegd. ik heb het al zo vaak geprobeerd. Dat kost bloed, zweet en tranen. Het heeft toch geen zin.
Er zitten te veel risico’s aan vast. Ik ben daar te jong of te oud voor. Ik heb daar niet de kwaliteiten voor. Het zal wel moeilijk zijn. Het zit niet in mijn aard. Ik mag niet falen. Ik word toch weer afgewezen.

Door dit te blijven doen wordt dit een overtuiging van en door jezelf en blokkeer jij je eigen weg naar nieuwe dingen doen of te ontdekken.

Kies heel bewust voor een nieuwe uitdaging aan te gaan. Kies heel bewust om nieuwe dingen te ontdekken daardoor kies je voor de mogelijkheid om vooruit te komen in het leven.

Onderzoek de gedachten die angst bij je oproepen. Voel wat deze met je doen. Twijfel eraan of deze wel echt waar zijn. Stel je voor dat je het tegenovergestelde zou geloven. Voel wat de nieuwe gedachte met je doet en hoe je lichaam hierop reageert. Vanuit het hier en nu kun je zomaar een gedachte links laten liggen door er geen aandacht meer aan te geven. Focus op de nieuwe gedachte zodat je weer rust hebt.

Als je je angstig voelt, maak dan contact met je lijf. Maak je lijf wakker.

Ga staan
begin van bovenaf aan je lijf op te poetsen, denkbeeldig je huid laten glimmen. Begin bij je schedel, daal af naar je nek, schouders, armen, borstgebied, romp, buik, bekken, liezen, onderrug, benen, voeten.

Ga daarna door met je lijf op te kloppen. Met open handen ga je dezelfde weg als dat je poetste.

Tot slot schud je alle delen van je lijf uit.

Voel even na, welke lichaamssensaties ervaar je? En welk gemoed?

Boektip 'Vertroostingen'
Gewone woorden van Dirk de Wachter

'Wat ik zelf heb meegemaakt,
doet me nadenken over de vraag:
als een mens in de miserie zit, wat helpt dan?
Wat doen we wanneer het noodlot ons treft?
Waar vinden we troost?
Het antwoord kun je in enkele woorden samenvatten:
in de aanwezigheid van de ander.
Dat is de basis'.

Soms kan de angst om een keuze te maken je enorm belemmeren.
Dit maakt dat je letterlijk vast komt te zitten en niet vooruit komt.
Wat helpt jou om te kiezen...?
Maak een overzicht van jouw opties en mogelijkheden.
Vraag je zelf af wat jou ervan weerhoudt een keuze te maken, is dat angst?
Wat maakt dat je twijfelt? Vraag jezelf af wat je zou doen als je geen belemmerende gedachten zou hebben maar met jou hart zou kunnen/mogen kiezen. Wat zegt jouw gevoel dan?
Durf een keuze te maken uit zelf liefde en positiviteit.
Besef dat uitdagingen die bij die keuze horen, deel uitmaken van de menselijke ervaringen die bij het leven horen.
Kies zoveel mogelijk met jouw hart.
Beloof jezelf achter jouw keuze te staan en er niet op terug te komen.
Keuzes maken horen bij het leven.
Uitdagingen ook, deze bieden belangrijke lessen en vooruitgang.
Door een keuze te maken, kun je weer doelgericht werken aan de richting die jij jouw leven wilt geven.
De energie die jou dat kost geeft ook energie omdat deze doelgericht is. Terwijl in twijfel blijven hangen, energie kost, zonder dat je vooruit gaat of er iets veranderd.

PDS, Prikkelbaar Darm Syndroom, kan een uiting zijn van onderliggende stress, angst en depressie. Met hypnotherapie kan dit doorgaans effectief behandeld worden en is het effect wetenschappelijk aangetoond.

Wanneer je je onrustig voelt, of angstig voelt. Kan je zelf proberen om rust te vinden door te luisteren naar rustgevende muziek.
Luister naar nummers die rustgevend zijn, wellicht nummers die je herinneren aan een dankbaar moment.
Ervaar je veel angstige momenten, wellicht is dan een play-list helpend.

Wanneer je je onrustig voelt, of angstig voelt. Kan je zelf proberen om rust te vinden door te luisteren naar rustgevende muziek.
kabbelende golfjes, vogelgeluiden, het ruizen van bladeren.
Dit is voor ieder persoon verschillend, onderzoek waar jouw zenuwstelsel rustiger van wordt.

Naar water kijken heeft een kalmerende, regulerende werking.
Het water ingaan heeft ook een regulerende werking.
Ben je heel gespannen? Neem een warme douche, dit ontspant de spieren. En brengt ook rust en kalmte in ons hoofd.

Ga op zoek naar water in jouw buurt. Water helpt je zenuwstelsel te kalmeren. Een "blauwe" omgeving kan, de zee zijn, maar ook een rivier, kanaal, een meer, sloot, vijver, een beekje of zelfs een fontein.

Voor een positieve mindset hoef je niet altijd gelukkig te zijn. Het betekent wel dat je in staat bent om optimisme te vinden, zelfs in moeilijk tijden. Maak ruimte voor zelfexpressie, zodat je in contact kunt blijven (of kunt) komen met je binnenwereld. Schrijf & praat (ook met jezelf), beweeg of schilder. Met nieuwsgierig zijn met wat van binnen naar buiten wil en aandacht van jou wenst.

Kies muziek van een genre waar jij kalmte door ervaart.
Stel een playlist samen en maak tijd om de muziek tot je te nemen.
Merk op hoe je lichaam op de muziek reageert

Wanneer je je gestresst voelt, probeer langs het water te wandelen. Een sloot, meertje, de zee, zelfs een vijver doet al wonderen.
het water heeft een kalmerende werking op ons lichaam. Het gekabbel, de kleur, wellicht kan je met je voeten in het water zitten of wandelen.
het helpt je lichaam te ont-stressen.

De groene kleur heeft een ontspannend effect op ons systeem, op ons lichaam en op onze geest. Wanneer je je gestresst voelt, maak een wandelingetje in het park, langs een weiland, door het bos.
Woon je midden in de stad?
Doe je ogen dicht en stel jezelf voor dat je in het groen wandelt, dat je groene bomen, planten en struiken om je heen ziet.

Havening Techniques is een hele mooie manier om invloed te pakken op je angstsysteem wat huist in het "oudste" deel van je brein.
Door middel van aanrakingen over armen, handen en gezicht ontstaat er een delta frequentie (Delta waves) in je brein. Deze frequentie gekoppeld aan angstige momenten zorgt voor een verandering van de angstperceptie. De techniek maakt gebruik van neuroplasticiteit van ons brein (het kan daadwerkelijk veranderen) zodat je je beter gaat voelen.
Deze tip is tekort om de hele neurowetenschappelijke onderbouwing uit te leggen. Wil je meer weten over deze therapiemethode dan kan je er eens op googelen maar je kunt ook contact met mij zoeken.

Een manier om te ervaren dat een heel angstig gevoel vrij snel kan veranderen is, door in plaats er van weg te willen gaan (om het maar NIET te voelen), om er juist heen te gaan.
Het zonder oordeel te omarmen en te erkennen dat het er is (het is er toch al). Dan kan het heel snel veranderen in een ander gevoel en zijn intensiteit verliezen.
Weet je wat de formule voor psychologisch lijden is?
Gedachte/Gevoel X Weestand = Lijden
Hoe meer weerstand je biedt tegen een gedachte of een gevoel, hoe slechter je je gaat voelen.
Dus ga eens oefenen met omarmen van dat gevoel, er naar toe gaan in je gedachten en dan gewoon waarnemen, zonder oordeel. Waar zit het in je lichaam, wat voel je precies, hoe beweegt het? En dan blijf je er bij tot je merkt dat het zachter wordt en de scherpe randjes er af gaan. Gewoon omdat je geen weerstand biedt tegen een vervelend gevoel.

Wanneer je je bij het schilderen laat leiden door je onderbewuste, ontstaan er soms beelden die technisch of anatomisch misschien niet kloppen. Durf jij het dan nog aan deze lijnen te volgen en dit beeld te vervolmaken ? Of gaat je innerlijke criticus ermee aan de haal en vertelt met een afkeurend stemmetje dat het anders, beter moet? En wat nou als wat ontstaat een boodschap speciaal voor jou uit je onderbewuste is? Wat nou als daar je goud ligt? Trance-schilderen brengt je in dit proces.

Niet iedereen brengt even gemakkelijk z'n gevoelens onder woorden. Door trance-tekenen of schilderen kun je uitdrukking geven aan al je gevoelens en emoties. Tekentalent is niet nodig. Het gaat erom om vanuit het gevoel te werken. Hierdoor leer je om uitdrukking te geven aan gevoelens. Deze kun je vervolgens letterlijk van je af zetten en er van een afstandje naar kijken. Een groot voordeel is dat, als je het trance-tekenen eenmaal beheerst, je deze techniek altijd voor jezelf kunt gebruiken op allerlei mooie en ook moeilijke momenten. Zodat jij altijd een tool hebt om zelf in een trance te komen en je te laten leiden door je onderbewuste. Zo wordt jij de regisseur van je eigen therapeutische proces.

Wil jij ook graag leren trance-tekenen of schilderen? Neem dan contact op

Veel mensen willen direct van hun angstgevoelens af. Begrijpelijk.
Maar............... angst kan je ook laten groeien.
Wat je van je angst kunt leren? Je therapeut helpt je hier graag bij!

De Herberg

Dit mens-zijn is als een herberg
Elke ochtend weer een nieuw bezoek

Een vreugde, een depressie, een benauwdheid,
een flits van inzicht komt
als een onverwachte gast

Verwelkom ze; ontvang ze allemaal gastvrij
zelfs als er een menigte verdriet binnenstormt
die met geweld je hele huisraad kort en klein slaat

Behandel dan toch elke gast met eerbied
Misschien komt hij de boel ontruimen
om plaats te maken voor extase………

De sombere gedachte, schaamte, het venijn,
ontmoet ze bij de voordeur met een brede glimlach
en vraag ze om erbij te komen zitten

Wees blij met iedereen die langskomt
De hemel heeft ze stuk voor stuk gestuurd
om jou als raadgever te dienen

Rumi (1207-1273), filosoof, dichter, mysticus

Bij angst en depressie zijn er gevoelens waar je je tegen verzet, gevoelens die je niet wil voelen omdat je bang bent dat je jezelf daarin gaat verliezen.

Verzet creëert een bescherming tegen de pijn maar het kost veel energie en op lange termijn lost het niks op. Aanvaard dat je op dit moment in je leven dit gevoel hebt.

Het helpt om dapper te zijn en die nare gevoelens toe te laten, te voelen, te ervaren in je lijf en erbij te blijven alsof je een ernaar kijkt.
Aandacht geven zal ruimte maken voor het gevoel om er te zijn in je lijf, wees niet bang. Een gevoel bouwt zich op, bereikt een piek en wordt weer milder en langzaam wordt het vaag net als een golf. Hoe blijf je erbij? blijf observeren en haal diep adem in en adem langzaam uit. Raak je in paniek? adem diep in en langzaam uit. Deze oefening kan je doen met open of gesloten ogen. Neem de tijd hiervoor.
Dat is de gang van zaken bij gevoelens. Het is dan niet meteen helemaal weg maar je hebt ervaren hoe het is om je angst te confronteren en lijflijk aan te gaan en hoe het is om weer grip te ervaren. Blijf deze oefening herhalen!
Mensen met een extreme vorm van angst zou ik adviseren om deze oefening te doen samen met een veilige persoon die er kan zijn voor je om je te helpen reguleren.
Veel succes en laat me weten wat je ervaring is!

Voluit leven van E. Bohlmeijer

´Dit boek laat zien dat strijden met angst niet werkt en bied een alternatief. Leed is onlosmakelijk verbonden met leven. Wanneer je dit aanvaardt stop je het dagelijkse gevecht. Er ontstaat ruimte en energie om nu te doen wat je werkelijk belangrijk vindt. Dan leef je voluit en ervaar je voldoening´.

Wanneer je iets wil ondernemen maar je angst je ervan probeert te weerhouden, kies ervoor om je angstige gedachten te bedanken voor hun poging voor bescherming, kies ervoor om je af te vragen of je angst je weerhoudt je leven te leiden zoals jij dit het liefst zou willen, kies ervoor om te doen wat je zou willen doen als je geen angst zou hebben, kies ervoor om die keuze te maken met de angst.

Excuses of uitvluchten geven je een reden om dingen die je moeilijk of eng lijken niet te hoeven doen. Als je deze argumenten blijft gebruiken, leef je niet vanuit je hart en laat je kansen onbenut. Het helpt als je bewust wordt van de excuses waardoor je verandering tegenhoudt en in de angst blijft. Voorbeeldexcuses: Ik weet niet hoe dat moet. Dat kan ik toch niet. Ik heb er geen geld voor. Dat kost te veel tijd. Dat is niet voor mij weggelegd. ik heb het al zo vaak geprobeerd. Dat kost bloed, zweet en tranen. Het heeft toch geen zin.
Er zitten te veel risico’s aan vast. Ik ben daar te jong of te oud voor. Ik heb daar niet de kwaliteiten voor. Het zal wel moeilijk zijn. Het zit niet in mijn aard. Ik mag niet falen. Ik word toch weer afgewezen.
Verander je gedachten door tegen jezelf te zeggen Hoe zou het zijn dat ik het wel kan ? Hoe zou het zijn als ik het wel durf? Hoe zou het zijn als het me heel gemakkelijk afgaat ? enz.
Zet je negatieve gedachtes om in in positieve en je zult merken dat dit helpt. Hierdoor maak je een positieve overtuiging.

Beweeg niet weg van de angst maar ga er juist naar toe. Gevoelens willen gehoord worden en blijven je aandacht vragen tot je dat doet. Maak contact met de angst zonder erin op te gaan. Angst kun je voelen in je lichaam. Denk daarbij aan onrust, hoge ademhaling, beklemming, zwaarte, trillen, blozen, gespannen spieren, zweten, hartkloppingen, misselijkheid en verwardheid.
Erken dat je angst HEBT. Stop ermee om je ermee te identificeren (ik BEN bang). Ga naar binnen en voel wat de angst met je lichaam doet. Stap uit je belevende ik naar je waarnemende ik. Observeer en stel een paar kenmerken van de angst vast zoals locatie, temperatuur, grootte, vorm, structuur en kleur. Erken zonder oordeel dat je deze sensaties voelt en stuur er acceptatie en liefde naar toe op je eigen manier. Je intentie is belangrijker dan de visualisatie. Omarm de gespannen delen als een innerlijke moeder zodat er weer rust komt. Doe dit gedurende 1 tot 2 minuten. Als er nog een naar gevoel achterblijft, vraag dan welke boodschap het deel dat daarvoor zorgt voor je heeft zodat je jezelf beter leert kennen. Je lichaam is een signaalgever en boodschapper van onbalans. Neem je lichaam serieus, anders wijs je onbewust jezelf af.

Ook het water helpt je zenuwstelsel te reguleren. Waar in jouw omgeving is een blauwe omgeving? Een sloot, vijver, een beekje? Of veel groter: een rivier, meer of de zee.
Allemaal helpen ze om te ontspannen.

"Bosbaden", dit woord staat voor de positieve uitwerking van de groene natuur van het bos. Het reguleert en bevordert je ontspanning.

Maak 2 cirkels bv in het zand. cirkel 1 waarin je in gaat staan met een prettige herinnering, wanneer ben je jezelf overstegen? Hoe kwam het dat je het toch in je had? Welk inzicht trok je hieruit.
Dan in cirkel 2 ga je staan met je angst/paniek. Je voelt wat je voelt en wat het met je doet.
Dan stap je weer over naar cirkel 1 en maakt dit gevoel in je groter zodat je dit mee kunt nemen naar cirkel 2. Wat doet dit met je? Hoe voelt het nu. Wat kun je voor jezelf eruit halen?
Succes,
Marianne

Als jij je gestrest of angstig voelt, dan ga je vaak van alles proberen te bedenken hoe je hier weer zo snel mogelijk vanaf komt, of je gaat denken hoe het kan dat je je zo voelt. Vaak maakt beide manieren de stress die je voelt niet minder..
Wat je kan doen in zo'n geval is luisteren naar Binaural Beats. Je kan ze makkelijk via bijvoorbeeld spotify of youtube opzoeken. Tik gewoon 'binaural beats bij angst' in en je krijgt verschillende resultaten. Je kan deze muziek ook gebruiken voor meer focus, ontspanning, lekker inslapen etc.

Met SilentHands ontdek je je eigen handbeweging waarmee je in een flits spanning loslaat. Het is een handbeweging die je van nature al in je hebt als je in overgave gaat. Door een SilentHands Discovery Sessie ontdek je jouw unieke beweging, zet je hem gelijk in en merk je direct het effect. Het maakt dat je spanning van situaties in het verleden, heden en toekomst opheft. Waardoor jouw lichaam kan ontspannen.

Zoek je een hypnotherapeut? Deze term is niet beschermd. Iedereen kan zich zo noemen. Voorkom dat je terecht komt bij iemand die slecht is opgeleid als therapeut. Of zelfs bij iemand die alleen in een paar weken hypnose heeft geleerd. Er zijn zelfs landelijke instanties die hun leden hypnotherapeuten noemen, zonder dat ze een therapeutische opleiding hebben gevolgd.

Je welzijn is daar veel te waardevol voor! Kies in elk geval voor een lid van een door verzekeraars erkende beroepsvereniging, zoals de Nederlandse Beroepsvereniging Voor Hypnotherapeuten (NBVH). Dan kies je voor begeleiding met een hoge kwaliteit en ben je in goede handen.

Neem gerust contact op voor meer informatie

We leven in een technische wereld waarin alles snel gaat. We zouden 24/7 bereikbaar moeten kunnen zijn en worden voortdurend bestookt met allerlei prikkels.
Therapie in de natuur, wandelend, geeft rust in je hoofd. Het is wetenschappelijk bewezen dat het vertoeven in de natuur je hersens op het default netwerk zet. Je onderbewustzijn.
Wanneer je dan je zorgen en problemen bespreekt met je therapeut kom je zelf op antwoorden en oplossingen. De therapeut zal je op dingen wijzen die in de natuur aanwezig zijn en die aansluiten op jouw beleving van je probleem.
Wandel therapie geeft nieuwe inzichten, nieuwe, andere horizonten en lucht en licht. Je wordt rustiger in je hoofd en ziet dan de zaken helderder.

Angst en stress leiden tot het verkleinen van je geestelijke ruimte.
Dat klinkt misschien gek. De meesten van ons beschouwen onze geest niet als iets met ruimte erin. Maar denk eens aan de laatste keer dat je je overweldigd, gestrest of angstig voelde.

Wat gebeurt er op deze momenten?

Ten eerste dwalen onze gedachten af naar allerlei willekeurige gedachten over het verleden en de toekomst. Als gevolg hiervan verliezen we het contact met het hier en nu.

Ten tweede verliezen we het perspectief. We kunnen het grote geheel niet meer zien. In plaats daarvan is het alsof we het leven door een lange en smalle tunnel bekijken. We worden blind voor mogelijkheden, gefixeerd op problemen.

Voeg deze twee samen en je hebt het perfecte recept om de ruimte in de geest te beperken. Het landschap van de geest begint te voelen als een kalender vol met zoveel vergaderingen, evenementen en verplichtingen dat deze neonkleurige te-doen-lijstjes zelfs je laatste kleine stukjes ruimte innemen.

Voor onze partner, onze kinderen en vooral voor onszelf zou het een leuke uitdaging zijn om te bedenken hoe we meer ruimte in onze geest kunnen creëren.

Hier zijn vijf hulpmiddelen voor het creëren van mentale ruimte. Als je dieper wilt gaan, kijk dan voor meer gratis tips op mijn website Hypnu.net.

1. Meditatie.

Je hebt ongetwijfeld gehoord van alle wetenschappelijk gevalideerde voordelen van deze praktijk. Het vermindert stress. Het verhoogt de productiviteit. Het verbetert de focus.

Dat is allemaal waar. Maar hier is het echte voordeel van meditatie: het creëert meer ruimte in de geest. Probeer het een paar minuten per dag uit. Gebruik een app of begeleide oefening om je te helpen.

2. Beweging.

Misschien ben je niet het mediterende type. Dat is prima. Je kunt nog steeds ruimte in de geest creëren door tijd vrij te maken voor ongestoorde beweging.

Voor velen van ons is lichaamsbeweging het zoveelste tijdrovende thema op de te-doen-lijstjes in ons hoofd.

Hier is niets mis mee. Maar het kan kracht geven om de oordopjes af en toe achter te laten en de geest te laten rusten terwijl je loopt, stretcht, rent, fietst, zwemt of yoga beoefent.

3. Ontspan.

Als het gaat om het creëren van mentale ruimte, lijken wij, moderne mensen, met onze door smartphones overspoelde, overdreven gestimuleerde geest, een onvermijdelijk probleem tegen te komen: we zijn vaak te gestrest, angstig of geagiteerd om ons echt open te stellen.

Ontspanning (het kalmeren van het zenuwstelsel) is misschien wel de beste manier om dit effect tegen te gaan en meer vruchtbare grond voor openheid te creëren. Als we ontspannen (de echte soort, niet de Netflix- of TikTok-soort) wordt de greep van heftige emoties losser, neemt de snelheid van onze wervelende gedachten af en, het allerbelangrijkste, het gevoel van ruimte in onze geest begint zich uit te breiden.

Hoe kun je ontspannen? Probeer yoga. Probeer een verlengde uitademing, waarbij je vier tellen inademt en acht tellen uitademt. Probeer yoga nidra. Of trakteer jezelf gewoon op een dutje.

4. Kijk breder.

Als het leven gek wordt, is de geest niet het enige dat krimpt. De omvang van ons gezichtsveld wordt ook kleiner. Onze ogen spannen zich in. Ons perifere zicht valt buiten ons bewustzijn.

Wat is het tegengif voor deze tunnelvisie? Breder kijken.

Probeer het nu meteen. Laat met een zachte blik de randen van je gezichtsveld langzaam uitdijen. Stel je voor dat je vanaf de top van een enorme bergtop ziet wat er voor je gebeurt. Draag nu deze uitgebreidere, panoramische manier van kijken voor de rest van de dag met je mee.

5. Doe niets.

Nu voor de meest geavanceerde oefening. Het is geavanceerd omdat het ingaat tegen alles waar onze cultuur in gelooft. In een wereld waarin iedereen wanhopig probeert meer gedaan te krijgen, is een van de meest radicale daden niets doen.

Zelfs slechts een paar minuten van deze paradoxale oefening kunnen je helpen een uitbreiding van ruimte in de geest te ervaren.

Ga op de grond liggen of buiten op het gras. Sluit je ogen. Zet je favoriete muziek op als je wilt. Zet eventueel een wekker voor een paar minuten.

Stop dan. Laat alles van je afglijden. Zet het allemaal wat verder bij jou vandaan. Sta jezelf toe te genieten van deze zeldzame ervaring van helemaal niets doen.

Als je last hebt van angsten, dan wil je het vaak zo snel mogelijk WEG hebben. Je gaat op zoek wat je kan doen om het weg te krijgen.

Houd het op zo'n moment zo simpel mogelijk. Want met zoeken ga je ook vaak je hoofd in, en daar zit de oplossing niet.

En met simpel bedoel ik;
- Pauzeer
- Voel
- Verbind.

Dus als je de angst voelt; pauzeer even. Voel waar in je lijf je de angst voelt. (zonder te bedenken wat je 'verkeerd' hebt gedaan of wat je moet doen om het weg te krijgen, gewoon alleen de locatie voelen). En verbind je vervolgens met dat gevoel. Door het als het ware te omarmen. Het er te laten zijn. Door het niet weg te duwen, maar het ook niet groter te maken.

Pauzeer, voel, verbind. En je zal merken dat het angstige gevoel milder wordt.

6 stappen om je verlatingsangst te overwinnen
1. Herken jezelf als een unieke persoon die het verdient om geliefd te worden.
2. Accepteer je angsten en geef jezelf de kans om ze te overwinnen
3. Open staan om een goed gevoel over jezelf te hebben is een belangrijke stap .
4. Zoek mensen die je accepteren zoals je bent
5. Zoek iemand die bij jou echt wilt zijn. Echte relaties ontstaan ​​door mensen die aan de relatie willen werken en beter leren kennen.
6. Hypnotherapie van EMDR. Er zijn verschillende therapieën die kunnen worden gebruikt om verlatingsangst te overwinnen, met name hypnotherapie en EMDR.
​

Stress treft iedereen en als het niet onder controle wordt gehouden, kan het een aanzienlijke impact hebben op onze gezondheid, zowel fysiek als mentaal. Stress wordt in verband gebracht met psychische problemen zoals depressie en angst, maar ook met lichamelijke gezondheidsproblemen, waaronder ontstekingen, problemen met de spijsvertering, slaapproblemen en hartaandoeningen. Er zijn echter veel coping-mechanismen en -strategieën die ons kunnen helpen effectiever met stress om te gaan.

Ik ben van mening dat inzicht in de oorzaken van persoonlijke stress en het nemen van stappen om deze te verminderen, kan helpen bij het beheersen van stressniveaus. Hoewel leefstijlmaatregelen effectief kunnen zijn bij het beheersen van stress, hebben sommige mensen meer baat bij een aanvullende ondersteuning, zoals hypnotherapie.

Hypnotherapie kan een krachtig hulpmiddel zijn om met stress om te gaan, omdat het je kan helpen om een staat van diepe ontspanning te bereiken, waardoor je beter in staat bent om toegang te krijgen tot je onderbewustzijn, waar je negatieve denkpatronen en overtuigingen die kunnen bijdragen aan het stressniveaus kunt veranderen. Tijdens een hypnotherapiesessie kan ik bijvoorbeeld geleide ontspanningstechnieken gebruiken om je te helpen een staat van verhoogde ontvankelijkheid te bereiken, waarin je meer openstaat voor positieve suggesties en visualisaties.

Met positieve suggesties help ik jou om onderliggende negatieve overtuigingen en denkpatronen te herformuleren, en om positieve resultaten te visualiseren voor situaties die voorheen stressvol waren. Het veilig, in hypnose oefenen en uitproberen van nieuw gedrag en nieuwe ideeën, kan helpen om angst te verminderen en gevoelens van kalmte en ontspanning te vergroten, wat vooral gunstig kan zijn wanneer je veel stress en angst ervaart.

Bovendien kan hypnotherapie je helpen nieuwe om coping-mechanismen te ontwikkelen voor het omgaan met stress en angst, zoals diepe ademhalingsoefeningen of mindfulness-meditatietechnieken.

We zijn er allemaal bij gebaat om stress in ons leven te beheersen, en hypnotherapie kan een waardevol hulpmiddel zijn om dit doel te bereiken. Door te werken met een gediplomeerde en gekwalificeerde hypnotherapeut, kun je nieuwe vaardigheden en technieken leren om stressniveaus te beheersen en een groter gevoel van kalmte en welzijn in je leven te bevorderen.

Als jij op zoek bent naar een getrainde en verzekerde behandelaar, neem dan gerust contact op en breng een zinvolle verandering aan in het beheersen van je stressniveaus.

Het menselijk brein, met zijn ingewikkelde netwerk van neuronen en synapsen, blijft een van de meest complexe en raadselachtige organen in ons lichaam.

De effecten van hypnose op het brein hebben zowel wetenschappers, klinici als het publiek altijd gefascineerd.

Maar wat gebeurt er in de hersenen tijdens hypnose?

Onderzoek
Een recente studie getiteld "Cortex Functional Connectivity as a Neurophysiological Correlate of Hypnosis: an EEG Case Study" gaat diep in op deze vraag en werpt licht op de hersenactiviteiten die plaatsvinden wanneer iemand onder hypnose is.

Met behulp van geavanceerde EEG-technieken (elektro-encefalografie) werden hersengolf patronen gemeten via kleine elektroden die op de hoofdhuid waren bevestigd. Zodoende werd duidelijk welke veranderingen er optreden in de manier waarop verschillende hersengebieden met elkaar communiceren tijdens hypnose.

Belangrijkste bevindingen
Na de inductie van hypnose onthulde het onderzoek verschillende baanbrekende observaties:

1 Opmerkelijke verandering in de manier waarop verschillende hersengebieden hun activiteit synchroniseren.

Dit geeft aan dat hypnose de manier kan veranderen waarop verschillende hersengebieden met elkaar communiceren.

2 Het onderzoek observeerde veranderingen in hersengolf frequenties tijdens hypnose (namelijk delta, theta, alpha, beta, gamma) wat de impact op verschillende hersenfuncties benadrukte.

3 Tijdens de hypnose verandert de manier waarop hersendelen en hun specifieke cognitieve functie met elkaar communiceren. De gebaande neurologische paden worden tijdens hypnose losgelaten.

De studie biedt overtuigend bewijs dat hypnose tastbare veranderingen in de hersenconnectiviteit bewerkstelligt. Dit verdiept niet alleen ons begrip van de hypnotische toestand, maar benadrukt ook de potentiële impact ervan op cognitieve functies.

Implicaties en mogelijkheden voor de toekomst

Het vermogen van hersendelen om tijdens hypnose op een andere manier samen te werken, onderstreept de ongelooflijke plasticiteit ervan. Dit aanpassingsvermogen kan ons helpen om het potentieel van de hersenen ontsluiten

Onze hersenen kunnen hun verbindingen opnieuw configureren als reactie op hypnotherapeutische suggesties.

Door gebruik te maken van de veranderde toestand van de hersenen tijdens hypnose, kan de therapeut een gerichte behandeling inzetten voor aandoeningen zoals chronische pijn, angst en bepaalde psychische stoornissen.

Veranderingen in de hersenconnectiviteit tijdens hypnose, waren zelfs na een jaar nog consistent en stabiel. Dit suggereert dat hypnose lange termijn effecten kan hebben op de hersenen.

Bron: “Cortex Functional Connectivity as a Neurophysiological Correlate of Hypnosis: an EEG Case Study”

Bij een schrik of angstreactie (ook denkbeeldige) komt je nervus vagus in actie en stuurt een signaal naar je zenuwstelsel. Afhankelijk van de heftigheid daarvan bevries, vecht of vlucht je.

In het algemeen treedt daarna een soort rem in werking die de reactie stopt. Soms is die rem echter kapot. Denk aan continue stress of angst. Gelukkig is die met oefenen en (hypno)therapie te repareren.

Zelf je ademhaling beïnvloeden helpt. Zorg er dan voor dat je rustig ademhaalt en dat je uitademing langer duurt dan je inademing. Er zijn allerlei hulpmiddelen online beschikbaar die je, als je het lastig vindt, met het ademen.

Als je bijvoorbeeld iets heel spannend vindt, dan kun je jezelf ook ‘dwingen’ om aan leuke dingen te denken. Dat helpt ook om in de ‘normale relaxte stand’ terug te komen.

Veel succes!

Minder last hebben van angsten start bij het leren reguleren van je zenuwstelsel. Terugveren en uit die vecht-, vlucht/ en bevriesstand komen.

Doe je dit niet en blijf je stress toevoegen (bewust of onbewust) dan zal vroeg of laat je systeem gaan overlopen en dit uit zich dan in lichamelijk en
mentale klachten als;

- burn-out;
- chronische pijn;
- verzwakt immuunsysteem;
- spijsverteringsproblemen;
- slaapproblemen;
- vermoeidheid;
- chronische spanning;
- angst;
- depressie, etc.

Het is belangrijk om ruimte te creëren in je systeem, in je lijf. Dit doe je door de opgeslagen stress los te laten. Op die manier heb je meer ruimte en energie voor de dingen die je graag wil doen in je leven.

Wanneer je leert luisteren naar je zenuwstelsel en zijn vecht- vlucht- en
bevriesreacties, leer je ook hoe je stress onmiddellijk kunt loslaten. Als
je dat kan, dan speel je dus een actieve rol bij het verbeteren van je
gezondheid.

Dit is geen quick fix of een eenmalige oefening. Het loslaten van diepgewortelde stress, evenals het opnieuw bedraden van je zenuwstelsel om beter te reageren op nieuwe stress, kost tijd.

Het heeft jaren geduurd (letterlijk vanaf de geboorte) voordat stress zich
in je lichaam ophoopte, en voor de programmering in je hersenen die je
niet aanspoort om die stress los te laten, zich ontwikkelde.

Gelukkig kun je er zelf dus invloed op uitoefenen!
Hiervoor is het nodig dat:

* Je aanwezig bent. Dus in plaats van je te concentreren op de 'wat-als'
situaties in je hoofd, concentreer je je op het hier en nu.
* Je voelt. Sta jezelf toe om het natuurlijke proces dat je lijf moet doorlopen, te ervaren. Dan kan de stress loslaten en kun je voelen wat er naar boven komt (dit voelt niet altijd fijn).
* Je voelt, ipv denkt. Wat er meestal gebeurt, is dat je brein je wil
beschermen tegen het voelen van ongemak in je lichaam, terwijl in feite
precies het tegenovergestelde nodig is om op het juiste pad te komen en de
stress los te laten. Het gaat om voelen, niet om denken.

Angst is een veel voorkomende emotie die soms een psychisch gezondheidsprobleem kan worden. Het kan door veel dingen worden veroorzaakt, waaronder examendruk, relaties, het starten of verliezen van een baan, belangrijke levensgebeurtenissen en financiële zorgen. Volgens een recent onderzoek naar de geestelijke gezondheid is angst een van de meest voorkomende psychische problemen die volwassenen ervaren, waarbij een kwart van de volwassenen aangeeft zich zo angstig te voelen dat het hen ervan weerhield om dingen te doen en om zich te gedragen zoals ze dat graag zouden willen.

Hypnotherapie kan je helpen om je relatie met angstige gedachten en gevoelens te veranderen. Onderzoek heeft aangetoond dat hypnotherapie effectiever is als cognitieve gedragstherapie en je er vaak (aanzienlijk) minder behandelingen van nodig, doordat de therapie direct ingrijpt in je onderbewuste, waar de angst zich bevindt.

Hoewel er veel dingen zijn die je kunt doen om je geestelijke gezondheid te verbeteren, is het soms verstandig om met een professional te praten. Als je je gestrest, depressief of angstig voelt, neem dan gerust contact met mij op.

Zelfhypnose maakt gebruik van bepaalde technieken om in een hypnotische toestand te komen. Terwijl je in een staat van intense ontspanning bent, stel je je je doelen voor. Er zijn veel onderzoeken en bewijzen dat zelfhypnose kan helpen de slaap te verbeteren, pijn te verlichten en meer.

Zelfhypnose vindt zijn oorsprong in de klassieke hypnose. Het wordt meestal gebruikt bij stress en slapeloosheid, maar ook om gewoontes zoals roken en alcoholgebruik te doorbreken. Net als meditatie is het een vaardigheid die oefening vereist om er baat bij te hebben

Bij zelfhypnose kun je je mentale beelden beïnvloeden en zodoende je innerlijke ervaring (sensaties, gevoelens, gedachten) veranderen.

Voordelen van zelfhypnose
In een onderzoek uit 2018 keken onderzoekers naar het gebruik van zelfhypnose in de palliatieve zorg. De auteurs van de studie melden dat mensen die met hypnose werden behandeld minder pijn en angst ervoeren dan degenen die niet werden behandeld. Een studie uit 2021 vond ook vergelijkbare pijnstillende effecten van zelfhypnose bij mensen met sikkelcelanemie.
Dezelfde groep mensen profiteerde ook van een verbeterde slaap als gevolg van zelfhypnose. In een studie uit 2020 werd ook gekeken naar de effectiviteit van zelfhypnose voor slaap bij mensen in de menopauze. Het bleek dat degenen die zelfhypnose gebruikten een betere slaapkwaliteit hadden dan degenen die dat niet deden.

Zelfhypnose en meditatie
Zelfhypnose heeft enkele overeenkomsten met meditatie. Bij beide activiteiten is de aandacht naar binnen gericht en sterk gericht op ontspanning.
Sommige onderzoekers beschouwen de hypnotische trance als een soort meditatieve toestand. Hypnose richt zich echter meer op de presentatie van scènes dan bij meditatie het geval is.

Hoe hypnotiseer je jezelf?
Er is geen universeel geaccepteerde en medisch erkende methode van zelfhypnose, maar het is wel mogelijk om zelfhypnose te leren. Over het algemeen omvat de procedure de volgende stappen:
1. Houding en comfort
De eerste stap is het creëren van de juiste omgeving voor zelfhypnose, wat meestal betekent dat je een rustige, afgelegen plek moet vinden en afleidingen zoals mobiele telefoons moet verwijderen. Het wordt ook aanbevolen om comfortabele kleding te dragen.
2. Stel een doel
Het is belangrijk om een therapeutische trance te benaderen met een specifiek doel. Het doel kan zijn om stress te verminderen, een betere slaapkwaliteit te bereiken of een gewoonte te doorbreken. Met dit doel voor ogen kun je het meeste uit de hypnose halen.
3. Concentratie en ontspanning
Vervolgens is het de bedoeling dat je ontspannen en tegelijkertijd gefocust bent.
Dat doe je door je te concentreren op een enkel punt, idealiter op ooghoogte. Ontspan door langzaam en diep te ademen, waarbij je je concentreert op het inademen door de neus en uitademen door de mond.
Dan kun je voelen dat je ogen zwaarder en zwaarder worden totdat het bijna onmogelijk wordt om ze open te houden. Laat ze maar dichtzakken.
4. Visualisatie
De volgende stap is om je een prettige plek voor te stellen. Zo’n plek waar je helemaal jezelf kunt zijn. Het maakt niet uit of het een bestaande-, of een fantasie plek is. Het is belangrijk om wat tijd op deze plaats door te brengen en aandacht te besteden aan de verschillende aspecten (geuren, kleuren, geluiden, is het binnen of buiten? zijn er ook anderen?)
Visualiseren helpt om de geest te ontspannen en de kalmte van de prettige plek kan je je lichaam helpen ontspannen, zodat een gevoel van zwaarte zich door het hele lichaam kan verspreiden.
5. Keer terug naar het doel
Na dit punt herinner je jouw doel en begin je je een scène, situatie of beeld voor te stellen die dat doel illustreert. Als het doel bijvoorbeeld is om een goede nachtrust te bereiken, zou je je kunnen voorstellen dat je rustig in slaap valt. Of als het doel is om stress te verlichten, kun je je voorstellen hoe je rustig kunt omgaan met de situatie die de stress veroorzaakt. Het kan ook nuttig zijn om het doel opnieuw te bevestigen terwijl je naar deze afbeeldingen kijkt.
6. Beëindiging van de hypnotische toestand
Na ongeveer 5 minuten van het voorstellen van de doelgerichte beelden, is het tijd om de hypnotische toestand te beëindigen. Om dit te doen, haal je diep adem en stel je je voor dat er met elke ademhaling meer energie het lichaam binnenkomt.
Je kunt ook een aftelling van 5 of 10 gebruiken om de hypnotische toestand te verlaten. Als je je er klaar voor voelt, kun je langzaam de ogen openen.

Wat te verwachten van zelfhypnose
Tijdens zelfhypnose kun je verschillende dingen ervaren. Ten eerste is het mogelijk om afgeleid te worden door de ontspannende of doelgerichte mentale beelden, wat soms kan leiden tot gevoelens van frustratie.
Ten tweede kunnen sommige mensen zich vervelen, terwijl anderen zich slaperig voelen. Het is mogelijk om in slaap te vallen tijdens zelfhypnose.
Het is belangrijk om in gedachten te houden dat zelfhypnose een leerbare vaardigheid is. Met een beetje oefening kun je zelfhypnose steeds beter onder de knie krijgen.

Tips voor zelfhypnose
Het is belangrijk om van het regelmatig gebruik van zelfhypnose een gewoonte te maken, zodat de positieve resultaten duurzaam zijn. Omdat zelfhypnose slechts een paar minuten in beslag neemt, kan het onderdeel worden van een dagelijkse of wekelijkse routine.
Je kunt ook andere ontspanningstechnieken proberen, zoals meditatie of yoga. Deze technieken kunnen een aanvulling zijn op zelfhypnose, omdat ze zich ook richten op ademhaling, ontspanning en het werken aan persoonlijke doelen.
Sommige mensen geven er de voorkeur aan om geleide zelfhypnose te gebruiken die hen leert hoe ze zelfhypnosetechnieken moeten gebruiken.
Krijg hulp van professionals
Als je het moeilijk vindt om zelfhypnose te leren, kun je overwegen om in plaats daarvan professionele hulp te zoeken bij getrainde hypnotherapeuten.

Neem gerust contact op als je meer wilt weten

Als je een angst wilt overwinnen, is het soms nodig om je onderbewustzijn te herprogrammeren om de angsten te overwinnen en te verslaan. Dat is de reden waarom hypnotherapie zo waardevol is, omdat het een manier is om je onderbewustzijn te herprogrammeren en de angsten te elimineren die je leven niet langer dienen.

Ik onderzoek vaak met clienten waar de cirkel van angst start en eindigt zodat we weten waar we de cirkel het meest doeltreffend kunnen doorbreken.
Angst is vaak een resultaat van controledrang. En er zijn veel zaken waar we geen controle over hebben.
Op die diepere laag werken levert vaak mooie resultaten op waardoor clienten meer vertrouwen hebben en minder angst.

Emoties zijn essentieel in communicatie, al herkent iemand zijn eigen innerlijke gevoelens niet altijd.
Emoties geven richting aan je leven, je handelt naar je gevoel.
Onderdrukken of negeren van emoties kan problemen opleveren.
Een gebeurtenis veroorzaakt gedachten, dat veroorzaakt gedrag waardoor dit ook weer effect heeft op de omgeving die ook weer emotioneel reageert.
Onderzoek met een therapeut jouw emoties en hoe je daar mee om gaat. Doe je dat op een contstructieve manier?

Brainspotting is een laagdrempelige effectieve therapie bij angstaandoeningen. Het richt zich op het verwerken van bewuste en onbewuste blokkades.
Wil je hier meer over weten? Ik vertel je er graag mee over!

Wil je iemand in je omgeving helpen in het aangaan van een spannende situatie? Bijvoorbeeld: Iemand is bang om naar de winkel te gaan en vraagt of je mee wil gaan. Bespreek samen wat de ander voelt als je samen naar de winkel gaat. Erken de angst van de ander, zeg bijvoorbeeld: “Ik merk dat je het spannend vindt, je doet het heel goed” Zeg niet: “Er gebeurt echt niets hoor” Merk je dat de ander weg wil lopen, zeg dan: “Probeer het nog heel even vol te houden, je doet het echt heel goed” Als het echt niet meer gaat, stop dan en praat met elkaar over wat de ander voelde. Als blijkt dat de situatie nog te moeilijk was, leg dan de lat iets lager. Bouw de moeilijkheidsgraad langzaam op door steeds iets meer op de achtergrond te blijven als helper.

Wil je meer weten over kortdurende therapie bij angst, neem gerust vrijblijvend contact op.
Hannelies-Psychosociaal Therapeut
Lid van Therapiepsycholoog

Iets waar je bang voor bent, waar je angstig voor bent is vaak iets wat we heel erg belangrijk vinden.

Als je angstig bent ga je vaak anders ademen. Sneller, oppervlakkiger, te hoog. Je lichaam reageert hierop en je kunt nog meer stress en angst gaan ervaren. Door je handen op je onderbuik te leggen en met je focus naar de plek te gaan waar je handen je onderbuik raken, zakt je ademhaling vanzelf na een tijdje en zul je minder bang zijn en meer rust ervaren.

Lees: Alleen liefde heelt van schrijfster: Janna Beek-Bakker

Lees het boek:
Gevoelstaal , leef van binnenuit van schrijfster: Janna Beek-Bakker